Genel Hatları ile Profesyonel Futbolcu Transferleri-Berkay Bozbıyık

Kayserispor

Yönetici

1 yıl önce oluşturuldu. — 1 saniye önce güncellendi

Giriş

Profesyonel futbolcunun hayatı boyunca tek bir kulüpte oynaması çok zordur. İstisna olmakla beraber bu mümkün olsa da profesyonel futbolcu kariyer hedefleri, anlaşmazlık veya ekonomik sebeplerden dolayı kulübünü değiştirmektedir. Hatta bazı yapılan transferler kulübün marka değerini arttırmak, seyircilerin alacağı forma, ürün vb. için yapılmaktadır. TFF buna yönelik Profesyonel Futbolcu ve Transfer Talimatı’nda madde 11-15 arası bir düzenleme yapmıştır. Transferi kısaca tanımlayacak olursak, herhangi bir sebeple kulüp değiştirmek isteyen futbolcunun belirli para veya paranın denginde ölçülebilen değer karşılığında kulübünü değiştirmesidir.[1] Talimata bakacak olursak öncelikle futbolcunun TFF’ye tescilli olması gerekir. Ayriyeten uluslararası transferlerde FIFA hükümlerinin geçerli olacağını belirtmiştir. İlgili maddelerin detaylarını ve pratikte nelerle karşılaşıldığını bu yazıda ele alacağız.

Maalesef kulüplerimiz öngörülemez sözleşmeler yaptığı için pek çok kulübümüz transfer yasağı durumuyla karşı karşıya kalabiliyor. Sözleşme detaylarında taraflardan biri kulüp olduğundan transfer olacak futbolcu için kulüp içi disiplin talimatlarına uyması maddesi her transfer sözleşmesinde olması gerekmektedir. Sözleşme hukuka-ahlaka aykırı olmamalı, profesyonel futbolcudan talep edilen edimler hukuka uygun, dürüstlük kuralına aykırı olmamalıdır. Borçlar hukukunda ise sözleşme özgürlüğü olduğundan bu sözleşme gibi taraflar kendilerini bağlayacak sözleşme yapabilirler, çünkü Borçlar Hukuku sınırlı sayıda olma ilkesine kural olarak tabii değildir.

Transferin çeşitleri ise şu şekildedir: profesyonel futbolcunun ilk kez Profesyonel Sözleşme Yapması, Sözleşme Yenileme, Başka Kulübe Transfer şeklindedir. Transfer sözleşmesinin taraflarını ele alacak olursak da bonservis kulübündeyse mevcut kulübü, futbolcunun kendisi ve transfer isteyen kulüptür. Eğer futbolcu serbest statüde ise bu durumda Bosman Kararı’ndan beri 2 tarafa düşmektedir yani futbolcunun kendisi ve transfer etmek isteyen kulüp tarafları oluşturmaktadır. Sözleşmemiz Borçlar Hukuku nazarında isimsiz sözleşme olup, sporcu ve kulüp arasında belirli süreli hizmet sözleşmesi olarak nitelendirilmektedir.

A. Profesyonel Futbolcunun İlk Kez Profesyonel Sözleşme Yapması ve Yetiştirme Tazminatı

Burada dikkat edilmesi gereken gelecek vaat eden futbolcunun ilk sözleşmesinin doğru kriterler üzerine oturtulmasıdır. Genelde bu futbolcular genç olacağından önceki yazılarımızda da belirttiğimiz 15-18 yaş arası sporcuya en fazla 3 yıl, 18 yaş ve üstü sporcuya en fazla 5 yıl sözleşme yapılabilir. Burada opsiyonla uzatılabilir mi sorusu akıllara gelecektir, lakin bu durumun opsiyonla uzatılması mümkün değildir. 18 yaşından küçük futbolcuları korumak için PFSTT düzenlemeye gidilmiş 18 yaşından küçük sporculara uluslararası transfer yasağı getirilmiştir. 18 yaşından küçük profesyonel olacak sporcuların hukuki işlem ehliyeti olmadığı için erken erginlik (evlenme, mahkeme kararıyla ergin kılınma vb.) olmadıkça anne ve babanın muvafakati alınmış olması gerekir.[2] Her profesyonel futbolcu profesyonel bir kulübün altyapısından yetişmez. Çoğunluğu amatör kulüplerden gelmiş oldukları için TFF bu konuda Yetiştirme Tazminatı öngörmüştür. PFSTT madde 16’da düzenlenmiş olup 23 yaşına kadar yapılacak bütün transferlerde geçerlidir.

Profesyonel Futbolcu mevcut kulübünde devam etmek isteyebilir veya sözleşmesinin bitmesine az bile süre kalınca başka kulüplerle görüşmek isteyebilir, lakin ülkemizde bu etik değildir. Her ne kadar uluslararası hukukta sözleşmesinin sonuna 6 aydan az kalan sporcu için transfer görüşmesi yapabilir dense de bizim ülkemizdeki çeşitli dinamikler gereği bunun mümkün olmayabileceği aşikardır. Ülkemizde bu durumlar sıklıkla yaşanmaktadır. Maalesef TFF kurulları benzer kararlar vermediği için sorunlar devam etmektedir. Mevcut kurallar bütün herkese eşit şekilde uygulanırsa bu sorun ortadan kalkacaktır.

B. Profesyonel Futbolcunun Başka Bir Kulübe Transfer Olması

Bonservis, en çok akla gelen kavramlardan ve kulüplerin de gelir elde etmesi sebebiyle çok arzu ettikleri bir gelir kapısı olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü bonservis konusu kulüplerin en önemli gelir kaynaklarından olup futbolcunun gelişimiyle beraber mevcut kulübün marka değeri de arttırmaktadır. Öncelikle Profesyonel Futbolcunun transfer yapabilmesi için mevcut kulübüyle sözleşmesini sona erdirmesi gerekmektedir. Önceki yazılarımızda bunun detayları hakkında konuşmuştuk. Bu sona erme sözleşme süresinin bitişi, fesih ile sona erme, karşılıklı anlaşma ile sona erme vb. gibi birçok yolla mümkündür. Çoğunlukla kulüpler yatırım yaptığı futbolcular ile uzun süreli sözleşme yapıp ileride göstereceği performans neticesinde kazanç sağlama amacındadırlar.[3]

Sözleşmenin 3 tarafını da düşünecek olursak mevcut kulüp ve futbolcu istemeden transfer gerçekleşmez ancak FIFA talimatlarında sözleşmesinin sonuna 6 aydan az kalmış ise bu bildirim yükümlülüğünün kalmayacağı belirtiliyor.[4] Ülkemizde tam da bu konuyla alakalı bir durum olmuş ve Oğulcan Çağlayan’ın lisansı çıkartılamamıştı. FIFA talimatlarına göre bu durumda mevcut kulübe bildirim yapmak gerekmez, lakin bu konuda hem iç talimatlar uygulanır hem de futbolcu transfer olacağını bilerek tek taraflı fesih yapmıştır. Uyuşmazlığın konusu mevcut kulübün opsiyonu kullanması ve futbolcunun buna itiraz etmesiyle oluşmuştur. Burada sorumluluğu alan profesyonel futbolcudur, transfer görüşmesi yaptığı kulüp oyuncuyu ikna etse bile, UÇK’nin bizim de katıldığımız görüşü, müteselsilen sorumluluk kabul edilmez.

Profesyonel futbolcu ve yeni kulübüyle yapacağı ön sözleşmede bütün detaylar olması gerekmez. Olması gereken sözleşmenin esaslı unsurlarıdır.[5] Profesyonel Futbolcu aynı sezon içerisinde en fazla 2 kulüp adına tescil edebilir. Eğer futbolcu gittiği kulüpte resmi müsabakaya çıkmadıysa (ilk 18’e girmemek) üçüncü bir kulübe transferine izin verilir (PFSTT m.11/4). Futbolcunun alacağı ücret konusunda taksit, aylık ödeme, toptan ödeme gibi yapılandırmalara gidilebilir. Sözleşmede bazı durumlarda futbolcuya ekstra ödeme yapılabileceği kararlaştırılabilir.

C. Geçici Transfer veya Futbolcu Değişimi

Alınan futbolcu her zaman direkt olarak oynatılmaz. Bazı durumlarda futbolcuya yatırım yapılır ve tecrübe edinmesi için geçici olarak başka kulübe gönderilebilir. Özellikle ülkemizde Finansal Fair-Play kıskacında olan kulüplerimiz sattığın kadar al formülü altında olduklarından dolayı, geçici transfer yöntemini kullanarak hem daha yıldız isimleri kadrosuna katabilmekte hem de bonservis bedeli ödeme durumundan kendilerini kurtarmaktadırlar. PFSTT 15.maddesinde kendine yer bulan geçici transfer konusunun esas şartı olarak yazılı sözleşme aranmıştır. Burada yeni futbolcu geçici olarak gittiği kulübe karşı yükümlü olur ve o kulübün iç talimatlarına bağlı kalır. Yani profesyonel futbolcu edimlerini geçici olarak gittiği kulübe karşı yürütür. Ayrıca bonservisi elinde bulunan kulüp futbolcuyu rekabet etmeme yükümlülüğü altına sokamaz. Sayın Ertaş ve Petek bu geçici transfer sözleşmesini alacağın devri niteliği ağır basan borçlar hukukunda kendisine özgü nitelik taşıyan (Sui Generis) bir hukuki ilişki olarak nitelendirmişlerdir.[6]

Karşılıklı Futbolcu Değişimi kamuoyunun değimiyle futbolcu takası olarak nitelendirilen olay bir futbolcunun transferinde bonservis + X futbolcunun kiralık verilmesi veya X futbolcusu için Y futbolcusunun bonservisi + Z futbolcusu kiralık verilmesi vb. gibi örneklerle özetlenebilir. Burada değişimden bahsederken futbolcu rızası da alınmak zorundadır. Geçici transferde belirttiğimiz hükümler burada da geçerlidir. Sözleşmeye mevcut kulübü belirli miktar tazminat ücreti ödeyerek geri çağırma bedeli de eklenebilir.

D. Profesyonel Futbolcunun Sözleşmesinin Yenilenmesi

Geniş anlamda transfere baktığımızda profesyonel futbolcu sözleşme yenilenmesi konusunun da geniş anlamda transferin içinde yer aldığını görüyoruz. Profesyonel Futbolcu başarılı olduğu ve kendisini ait hissettiği kulüpte kalmak ister. Yöneticiler de taraftarın sevdiği, sportif anlamda başarılı sporcuların kulüpte kalmasını ister ve bu bağlamda Profesyonel Futbolcunun sözleşmesi uzatılır. Bunun için transfer tescil dönemini beklemek gerekmez çünkü profesyonel futbolcunun kendi kulübü içinde yaptığı bir sözleşmedir. Toplam süreye dikkat çekecek olursak 5 yılı geçmeyecek şekilde tescil edilmesi gerekir. Yani futbolcunun hali hazırda sözleşmesinin bitmesine 2 yıl varsa futbolcuyla 4 yıllık sözleşme yapılması halinde 5 yıllık kısım tescil edilecektir

E. Transfer Yasağı Kavramı

Transfer yasağı, ulusal ve uluslararası federasyonların sportif uyuşmazlıkların sonucunda haksız olan ve çoğunlukla borcu olan tarafa verilen sportif bir cezadır. Profesyonel futbol yapısı gereği durağan değildir, bu sebeple takımların her transfer döneminde takviye yapmaya hem sportif başarı için hem de marka değeri açısından ihtiyacı vardır. Bu yüzdendir ki transfer yasağı belki de en etkili ceza yöntemidir. Talimatımızda ise 30+10 günlük bir süre öngörülmüştür. Bu süreler sonucunda ücretler ödenmez ise futbolcu ulusal (TFF YARGI KURULLARI), uluslararası (FIFA-CAS) kurumlara başvurusunu yapıp kulübe 2 transfer dönemine kadar yasak getirebilmesini talep edebilir veya ödeme talebi sonrası bu kurumlar ilgili cezayı takımlara verebilir. Bu konu ülkemizde çok sık rastladığımız bir durumdur. Bunun önlenmesi için kulübün ekonomisi gider ve gelir hesaplamaları iyi yapılmalıdır. Bu durumda alacaklı olan borçluya 30 günün sonunda ihtar çekmesi gerekir aksi halde bunu meşru görmüş olacağından bu 10 günlük ek süre borçlu açısından işlemeyecektir.[7] PFSTT madde 12’de bu durum kendisine detaylıca yer bulmuştur. PFSTT m.12/3 ‘deki kesinleşmiş ibaresi çok önemlidir. Yani alacaklı taraf kesinleşmiş mahkeme kararıyla beraber ulusal veya uluslararası yollara başvurduğu takdirde transfer yasağına söz konusu olabilecektir.

Sonuç

Bu yazıda profesyonel futbolcu transferini ana hatlarıyla ele aldık. Profesyonel futbolcunun transferinin çoğunlukla yatırım amaçlı olduğu fakat 18 yaş altı futbolcular için erken erginlik şartları ayrı tutularak veli rızasıyla en fazla 3 yıl sözleşme yapılacağını söyledik. Buradaki sözleşme şartları, süresi çok önemli olup gündemde de yer alan pek çok uyuşmazlığın konusu olmuştur. Söz konusu uyuşmazlıklara bakarken Türk futbolcuları için ulusal federasyon talimatlarına yani PFSTT talimatına bakmak, yabancı futbolcular içinse FIFA’nın talimatlarına bakmak gerekecektir. Transfer yasağı konusunda ise belirli süreler sonunda noter onaylı ihtarname çekilmek suretiyle profesyonel futbolcunun kulübünü ikaz etmesi gerektiğini belirttik. Kulüplerimiz bu doğrultuda önceliklerini futbolcuların, personelin, teknik heyetin ödemeleri olarak belirleyip kalan yatırımları veya verecekleri primi ona göre hazırlamak zorundadırlar. Bosman kararından itibaren futbolcunun da kararlarının artık önem kazandığı sözleşmesi sona erince geçmiş kulübüyle ilişkisi kalmaması önem arz etmektedir. Son olarak uluslararası alanlara taşınan davalarda Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi (CAS)’nin kararlarına bakacak olursak genelde futbolcunun yanında oldukları görülmektedir.

Bu yazıda yer alan fikirler yazara aittir ve Case’in editöryel politikasını yansıtmayabilir.
Bu yazı ilk kez 30 Eylül 2021’de yayımlanmıştır.